Jeugd aan de macht
Door RENZE LOLKEMA

AMSTERDAM - Ajax speelt de topper tegen Feyenoord zondag met meer dan de helft spelers uit eigen kweek. Afgelopen zondag debuteerde Jan-Arie van der Heijden, een 19-jarig talent uit Schoonhoven. Het was de zoveelste pluim voor de beroemde jeugdopleiding van de Amsterdammers.



Alle spelers van eigen kweek in de huidige Ajax-selectie. FOTO PIM RAS

Morgenochtend zwerven er weer 45 scouts van Ajax uit over de amateurvelden in en rond Amsterdam. In een straal van 80 kilometer rondom de hoofdstad worden wedstrijden van E- en D-pupillen bezocht in de hoop daar talentjes te vinden die goed genoeg zijn voor Ajax. Zo gaat dat elke zaterdag.

De opstelling van Ajax 1 van afgelopen zondag tegen Roda JC betekende de zoveelste veer in de hoed van de jeugdopleiding. De 19-jarige Siem de Jong speelde centraal op het middenveld, een maand na zijn officiële debuut. De evenoude Gregory van der Wiel wordt als de opvolger gezien van de levende legende Jaap Stam en een halfuur voor tijd maakte de volgende tiener zijn debuut in de Amsterdamse hoofdmacht: Jan-Arie van der Heijden uit Schoonhoven. In totaal vermaakten afgelopen weekeinde zeven spelers uit eigen kweek de uitverkochte Arena.


Komende zondag tegen Feyenoord zal het niet anders zijn: Ajax is in Rotterdam wederom jeugdig van karakter. Zeven zelf opgeleide spelers lijkt trouwens veel, maar is het niet. Vorig seizoen stonden er in de Klassieker in de uitverkochte Kuip acht door Ajax grootgebrachte voetballers in de basis (Stekelenburg, Heitinga, Vermaelen, Emanuelson, Davids, Sneijder, De Mul en Babel).

,,Kun je zien wat perceptie en gevoel met mensen doen,’’ reageert Martin van Geel, technisch directeur van Ajax. ,,Als je maar lang genoeg roept dat het niet goed gaat met Ajax en dat er nauwelijks talenten doorbreken, dan gaat men dat voor waar aannemen. Maar dit proces is al veel langer aan de gang. Bij ons krijgt de jeugd een kans. Dat staat ook in ons beleidsplan: vijftig procent van de A-selectie moet uit de eigen opleiding komen.’’


De ware kunst van scouten is spelertjes opsporen die de hele jeugdopleiding van Ajax doorlopen en uiteindelijk debuteren in de hoofdmacht van Nederlands meest succesvolle voetbalclub. Een groter compliment kunnen die speurders niet krijgen. Jongens als Wesley Sneijder en Rafael van der Vaart, om een paar recente voorbeelden te noemen, werden al op zeer jonge leeftijd door het oog van de kenner getraceerd en uiteindelijk voor miljoenen verkocht, nadat ze zich in het eerste hadden bewezen. Scouts nog trotser, Ajax nog blijer.

Omdat vele gereputeerde voetbalclubs tegenwoordig een opleiding hebben van hoog niveau, staat Ajax niet meer alleen. ,,Dat is een probleem,’’ beaamt Van Geel. ,,Ajax heeft nog steeds de beste jeugdopleiding, maar de voorsprong op de rest is deels geslonken.’’


Om de voorsprong te behouden introduceerde Ajax vorig jaar het zogenoemde Multi Skills Programma. De jeugdspelers krijgen naast voetbaltraining ook lessen in bijvoorbeeld gymnastiek, judo en atletiek. ,,Door een judotraining leer je vallen,’’ motiveert Van Geel, ,,en die valtechniek moet er voor zorgen dat je minder snel geblesseerd raakt. Dit programma draagt bij tot een bredere ontwikkeling, de hedendaagse voetballer is een halve atleet geworden.
Het is anders dan in mijn tijd, toen ik in de top van Nederland speelde (Van Geel heeft als voetballer onder meer een verleden bij Ajax en Feyenoord, rl). Er wordt veel meer van spelers gevraagd dan tien, twintig jaar geleden. Het aantal wedstrijden is uitgebreid, er is veel meer aandacht. Fysiek en mentaal lijkt het voetbal van nu niet meer op het voetbal van toen.’’


Met Adrie Koster heeft Ajax momenteel een trainer die de jeugdopleiding goed kent. Hij was immers binnengehaald als oefenmeester voor de Ajax-beloften. Koster: ,,Zodoende kende ik Van der Heijden goed. Ik zal niet schromen die jongens in te zetten als ik denk dat ik ze nodig heb. Ze zijn er klaar voor.’’ Van Geel: ,,Mij is opgevallen dat door onszelf opgeleide spelers beter met de druk omgaan dan aankopen. Ik ga geen voorbeelden noemen, maar geloof me, ik kan dat merken. Daarom doen Ajacieden het overal goed. Door de perfecte opleiding, kun je een eind komen. Feit is dat tien van de achttien spelers bij het Nederlands elftal door Ajax zijn opgeleid.

,,Het grootste voorbeeld wat mij betreft is Ibrahimovic. Toen ik technisch directeur bij AZ was, wilden wij hem graag hebben. Hij was op een gegeven moment derde spits bij Ajax en zat op de tribune. Derde spits, kun je je dat voorstellen bij Ibrahimovic? Nu is hij een van de beste, misschien wel de beste, van de wereld. Ik bedoel maar: als je bij Ajax slaagt, slaag je overal.’’

Misschien hebben ze hem er niet bij gezet omdat hij pas op relatief late leeftijd is ingestroomd in de jeugdopleiding. Of er was gewoon geen plek op de foto. ;)

De heren van Studio Voetbal (Frank de Boer, Van Gelder en Borst) waren het er over eens dat Ajax onder andere geen geweldige verdedigers opleidt omdat de jeugdploegen van Ajax zelden onder druk komen te staan. Hoe kijken onze jeugdwatchers daar tegenaan?

Bryan Ottenhof is trouwens ook een aardige voetballer, maar die heb ik nog niet zo vaak zien voetallen en bij Ajax is het probleem dat verdedigers te weinig worden geconfronteerd met een sterke aanvaller, ze leren er nooit een man uit te schakelen, terwijl dat in Ajax 1 ineens wel van hen wordt verwacht (Heitinga, Vermaelen en binnenkort v.d. Wiel)

Opleiding voetbalprof begint bij 11 jaar

ZEIST - ‘Een megaproject’, noemt Remy Reynierse het plan van de KNVB om de Regionale Jeugdopleiding op het hoogste niveau in gang te zetten. Een nieuwe samenwerking tussen prof- en amateurvoetbal moet leiden tot de ideale opleiding voor betaald voetballer.

Morgen zet Foppe de Haan op het veld van VENO in Vollenhove het traject in werking. ‘Over enkele jaren zullen er, verspreid over het land, twaalf tot veertien topopleidingen zijn die gelden als de universiteiten van het Nederlandse voetbal’, zegt Reynierse.

Reynierse, assistent-bondscoach van Foppe de Haan bij Jong Oranje, is als projectleider verantwoordelijk voor de nieuwe opzet. Jong voetbaltalent (vanaf 11 jaar) wordt onder de beste omstandigheden bij elkaar gebracht. Daarvoor hebben alle topclubs zich verbonden aan de KNVB.

‘Dat moet leiden tot het ideale opleidingstraject voor de betaald voetballer’, zegt Reynierse. ‘Maar het gaat verder, want met de steun van de grote clubs gaan we ook het niveau van de jeugdopleiding bij de kleine prof- en grote amateurclubs verbeteren.

‘Wij verzinnen niets nieuws, maar wij maken wel duidelijk wat er aan de hand is. De door de topclubs geïnitieerde Regionale Jeugdopleidingen bieden het beste van het beste. Zij steken minimaal 1 miljoen euro per jaar in hun opleiding, beschikken over full time-trainers, de beste accommodaties en voldoen ook aan alle randvoorwaarden.’

Op dit moment gelden de gecombineerde jeugdopleidingen van FC Twente en Heracles en van Vitesse en AGOVV al als een regionale jeugdopleiding. Daar komen dit jaar Ajax, AZ/Telstar, FC Groningen, SC Heerenveen, FC Utrecht, Feyenoord en PSV bij. Een aantal clubs heeft al aangegeven het jaar erop de stap ook te willen maken.

In een op verzoek van de KNVB uitgevoerd onderzoek stelde het W.J.H. Mulierinstituut drie jaar geleden vast dat het rendement van de opleidingen van de kleinere profclubs te laag is. ‘De eerste divisieclubs leveren per seizoen maximaal één speler uit hun opleiding aan het eerste elftal. Dat is veel te weinig, gerelateerd aan hun investeringen.’

Nadat FC Twente en Heracles zelf al tot een samenwerking in hun jeugdopleiding besloten en Vitesse en AGOVV volgden, stuitte de aanzet van de KNVB om meer bundelingen tot stand te brengen vooral op emotionele weerstand. ‘De grote clubs moeten nu vaart in het proces brengen, dan komt de schifting vanzelf.’

De KNVB bepaalt de voorwaarden waaronder de regionale voetbaltraining tot stand komt, de clubs behouden hun zelfstandigheid. ‘Maar zo kunnen we wel het onderscheid maken tussen de top en de onderlaag van 20 tot 25 betaalde clubs en 30 grote amateurclubs. Die tweede categorie leidt op voor het amateurvoetbal en hoeft zich niet meer te richten op scouting, selectie en opleiding voor het betaald voetbal.

‘Daarnaast wordt een begin gemaakt met de zogenoemde KNVB Regionale Voetbaltrainingen. We zien als bond dat de startleeftijd in de jeugdopleidingen steeds meer wordt vervroegd. Er worden inmiddels al 6- en 7-jarigen in de opleiding opgenomen. De clubs zeggen dat ze op die manier de concurrentie voor willen zijn. Ze vrezen bovendien dat talenten blijven steken als ze te lang bij de amateurs blijven.’

De KNVB biedt met de clubs de meest talentvolle E-pupillen de kans op landelijke trainingen. Beleidsmedewerker Corné Groenendijk: ‘De opleiding tot profvoetballer begint nu bij 11 jaar (eerstejaars D-pupillen). Daarvoor worden via regiocoach en clubs de 20 tot 40 meest talentvolle E-pupillen geselecteerd. Die krijgen twaalf trainingen van KNVB- en clubtrainers.

‘Beter leren voetballen is het hoofddoel, maar tegelijkertijd worden jeugdtrainers en coördinatoren van amateurclubs op hun trainingsmogelijkheden en programma’s gewezen. Die zullen merken dat de topclub voortaan niet alleen komt om hun talenten op te halen, maar er ook iets voor terug wil doen.’

De speler moet beter worden, de profclub helpt de amateurclub om beter werk te leveren en tussen betaald voetbal en amateurvoetbal moet meer transparantie ontstaan. Reynierse: ‘Wij hebben het gevoel dat het gaat werken. Ajax beschouwt dit vooral als een proef en combineert zijn eigen werkwijze met Regionale Voetbaltrainingen waar het zeer positief over is.’

En de kleinere clubs? ‘Die moeten blijven doen wat ze doen. Maar de schifting maken wij niet, die maakt de markt. Met tien objectieve factoren op rij ziet iedereen het verschil: full-timers bij topclubs tegenover part-timers bij kleinere clubs. Verschil in begroting, verschil in faciliteiten, verschil in randvoorwaarden. Deze stap is nodig om mee te kunnen blijven doen in de top.’

Dus nu gaat Ajax straks de 10-jarigen scouten bij die regionale jeugdopleiding? En mag PSV daar dan ook scouten? En AZ? Of krijgen we een soort Amerikaans draftsysteem?