Revolutionair werken aan de toekomst

Rik van den Boog (50) is anderhalf jaar in dienst als algemeen directeur van Ajax. Hij beseft dat de jeugdopleiding de levensader is van de Amsterdamse club - en daarom moet die beter.

Hoe kijkt u tegen de huidige jeugdopleiding aan?

De historie vertelt dat we een goede jeugdopleiding hebben. Dat zie je aan onze eigen spelers in Ajax 1, aan de andere spelers ind e eredivisie en op het hoogste niveau op de Europese velden. Jose Mourinho zei het laatst ook. Je haalt ook op het hoogste niveau de Ajax-spelers er vaak uit. Echte voetballers, naar voren denkend, technisch. Maar ook andere clubs verspreiden hun tentakels in Nederland en wij moeten ervoor zorgen dat we voorop blijven lopen. Sportief en economisch is dat noodzakelijk voor Ajax.

In welke opzichten kan het beter?

Vroeger haalde een speler zijn top rond zijn 27e, maar aan andere sporten zie je het ook eerder kan. Sven Kramer won van de winter olympisch goud op zijn 23e. Onze jeugdopleiding moet zich erop instellen dat spelers vroeger kunnen pieken. Als je kijkt waarom teams op dit moment de top halen dan is dat omdat het atletisch vermogen van die teams hoger is dan wij op dit moment kunnen bewerkstelligen.

Wat betekent dat voor de jeugdopleiding?

Het betekent dat we beahlve voetbal andere zaken gaan aanleren vanaf acht jaar, en met name werken aan de lichamelijke ontwikkeling. Dat gaat door tot ver na het twintigste jaar. Dan hebben we het over trainingen die de mobiliteit van je lichaam verbeteren, de kracht, de lenigheid.

Hoe gaat Ajax dat doen?

Er worden simpelweg meer uren besteed aan de jeugd. Dit seizoen trainen ze bijvoorbeeld al door tot juli in plaats van tot juni. En elke normale trainingsdag hebben we er een half uurtje bijgepikt. Stel dat wij een jongen om twee uur ophalen en hem om acht uur weer thuisbrengen, dan kan hij bij binnenkomst krachttraining doen, daarna bijvoorbeeld communicatietraining,vervolgens krijgt hij de tijd voor een broodje en het huiswerk voor de technische training begint. Eventueel is er daarna nog ruimte voor een andere individuele training, bijvoorbeeld koppen of voorzetten geven.

Dat betekent een grote verandering voor de trainers?

Zeker. Er moet een ander type trainer komen. Een coach eigenlijk, en een coach is meer dan een trainer. Je kunt niet generiek tegen een speler beginnen te schreeuwen als je wil dat hij beter gaat voetballen. De een moet je een kus geven, de ander een aai over zijn bol en weer een ander een schop onder zijn hol. Onze trainers worden bijgeschoold over de manier waarop ze communiceren met het team. Hoe ze die jongens kunnen motiveren en hoe ze hun doelen kunnen laten stellen. Een coach is de manager van zijn team, waarbij voetbal en plezier altijd voorop blijven staan.

Gaan de jeugdtrainers opnieuw naar school?

Ze worden bijgeschoold. Ze hebben diploma's van de KNVB, maar kennis van didactiek, pedagogiek en psychologie kunnen worden uitgebreid. Er is een driejarig programma om ze bij te scholen. En het betekent dat er een staf om de trainers heen komt van individuele specialisten die de trainers bijstaan.Dan moet je denken aan een looptrainer bijvoorbeeld. Zelfs bij het eerste elftal kan een loopcursus van acht weken zorgen voor een verbetering van tien procent. Dat is veel voor een speler die al bij de selectie zit. Als je die looptraining zo gericht kunt geven vanaf acht jaar, is het resultaat nog groter. Kijk, van een langzame jongen maak je nooit de snelste, maar je kunt hem wel sneller maken. Dat geldt ook voor het trainen van de lenigheid, rompstabiliteit en atletisch vermogen. Uiteindelijk moet dat ook leiden tot minder blessures.

Maakt de nieuwe aanpak zo'n jeugdteam kampioen?

Nee. Maar het maakt wel dat je die spelers sneller rijp kunt maken en dat je ze sneller tegen de top aan kunt krijgen.

Maakt het je kampioen bij het eerste elftal?

Misschien. We hopen van wel, maar slechts tachtig procent is maakbaar in het voetbal en dat is wat wij beogen met de nieuwe aanpak. Twintig procent is echter afhankelijk van andere factoren: geluk en het mentale proces. Dat mentale gedeelte zit natuurlijk ook in de nieuwe aanpak, maar dat is mede afhankelijk van hoe een team in elkaar valt.

Wie heeft het programma voor die wijziging geschreven?

De visie is die van de directie in overleg met de technische staf. Er is een projectgroep en daarin zitten mensen als Martin Jol, Danny Blind, Jan Olde Riekerink, Henri van der Aat, Jeroen Slop en Edwin Goedhart. De Arena doet ook mee.

Hebben jullie alle kennis in huis voor die grote omslag?

Nee, de wetenschap doet mee. We hebben een partnerschap met de VU. De mensen van bewegingswetenschappen, psychologie en fysiologie komen hier meten en adviseren. Het contract met de VU is onlangs weer met een jaar verlengd. Je kunt straks afstuderen op Ajax. IMG doet ook mee, dat is het grootste Amerikaanse sportinstituut. Sterk in mentale weerbaarheid en coaching. Die bouwen topatleten. Ze zijn nu lesmodules aan het maken voor motivatie en mentale coaching van onze jeugdspelers. Die bijscholingscursus voor trainers komt tot stand met behulp van de VU, de Hogeschool van Amsterdam en de JC University worden om input gevraagd.

Zijn er al plannen ter goedkeuring naar Barcelona gestuurd?

Nee. Het kan zonder zijn goedkeuring. Johan was de beste voetballer van de wereld, hij is een prachtig mens en een icoon voor Ajax en het voetbal, maar wij varen onze eigen koers. Ik denk en hoop dat het aansluit bij zijn ideeën.

Huurt Ajax mensen in van betrokken partijen?

Soms, maar er is ook sprake van samenwerkingsverbanden. Andere partijen werken graag met ons samen. Ajax heeft een grote naam en wij hebben aan de opbouw van trainingsschema's erg veel te bieden. Technisch en tactisch zijn we heel sterk.

Per wanneer gaan de veranderingen in?

Stukken van het nieuwe programma worden dit seizoen al uitgevoerd, grotere stukken beginnen volgend seizoen. Juli, augustus. Vervolgens wordt het nog verder uitgebreid. Binnen drie jaar moet de basis van deze aanpak helemaal staan.

Zijn er ook infrastructurele veranderingen nodig op De Toekomst?

Zeker. We hebben van de gemeente ruimte gekregen voor uitbreidingen. Er komt een grote opblaasbare trainingshal met een Adidas-experience center, met een testruimte voor ballen, schoenen,traptechniek en dat soort zaken. Er komt een heuvel voor tal van oefeningen en eromheen komt een stormbaan zoals ze in het leger hebben, en een judozaal. Er komen extra velden met veldverwarming en een heel kabelsysteem om trainingsopnames te maken in een zogenaamd soccerlab. In dat soccerlab komt ook het nieuwe scoutingssysteem waarbij we met een druk op de knop kunnen beschikken over beelden en gegevens van spelers uit kleinere competities. Onze kantoren gaan er uiteindelijk ook naar toe.

Wat moet de trainer van de C2 met die technische hulpmiddelen?

Hij kan tijdens een training met een speler naar de zijkant van het veld lopen om op een beeldscherm telaten zien dat die jongen ruimtelijk niet goed verdedigde. Dan beklijft het beter dan wanneer je het alleen maar zegt. Na de training of de wedstrijd krijgen ze een dvd mee waar ze van kunnen leren.
Een ander voorbeeld: sprintsnelheid gaan we gewoon meten met een trackingsysteem. Dan kun je vaststellen hoe spelers zich verhouden tot de rest. Dat weet de trainer van de C2 ook als hij de opstelling maakt.

Hoeveel gaat het kosten?

Allereerst staat vast dat we dit plan uitvoeren. En ten tweede, ja, het kost geld. Ongeveer vijftien miljoen euro. Dat geld hebben we niet klaarliggen. Aan de andere kant maken we nu ook allemaal kosten voor bijvoorbeeld de huur van de Arena, energie, enzovoort. Het uitgangspunt bij het uitvoeren van het plan is dat het niet leidt tot operationele verzwaring van de lasten. Ik ben dus geen euro meer kwijt dan anders in de dagelijkse bedrijfsvoering. Maar ik moet wel partners vinden die met me meedoen om die vijftien miljoen euro bij elkaar te krijgen. En die hebben we voor tachtig procent gevonden. Onze sponsors Aegon en Adidas zijn erg enthousiast. En de meeste vergunningen van de gemeente hebben we al.

Het klinkt erg serieus en ambitieus

Ja, maar ik wil twee dingen benadrukken. Dat we een voetbalclub zijn en blijven endat voetbal het allerbelangrijkste van de opleiding is en blijft. Er moet ook veel gelachen worden. Natuurlijk zullen er ook wel eens spelers balen als ze zich twintig keer moeten opdrukken, maar ze moeten er wel lol in blijven houden. Met plezier topsport bedrijven. En met lef en bluf. Het moet Amsterdams blijven.

Het is een enorme omslag in het denken bij Ajax. Is er veel weerstand?

Inhet bedrijfsleven hield ik nog wel eens van een revolutie, maar in de voetbalwereld heb ik geleerd dat je moet veranderen met evolutie. Rustig blijven en gestaag doorbouwen. Veel communiceren met de mensen van de club. Dat doen de andere mensen van de projectgroep ook. Het helpt enorm als het eerste elftal het goed doet. Maar of we wel of geen kampioen worden speelt geen rol in de plannen. Ik ben ervan overtuigd dat dit de juiste weg is voor de toekomst van Ajax. Het zal vruchten afwerpen en als de directie van nu over tien jaar allang weg is, zegt iedereen: hé, dat hebben ze toen aardig voor elkaar gekregen.

Ajax gaat ook samenwerken met andere clubs. Hoe zit dat?

We willen in een aantal landen over de hele wereld een samenwerkingsverband hebben.We hebben het in China, er zijn contacten in Zuid-Amerika en we zijn heel ver met een partner in Amerika. We hebben een eigen club in Zuid-Afrika en we gaan samenwerken met een club in Rusland. Dat Russische samenwerkingsverband heeft een ander karakter dan het voetbaltechnische samenwerkingsverbandmet de andere clubs.

Wat is het verschil?

Zhemstjuzhina Sotsji uit Rusland gaat ons nieuwe concept van de jeugdopleiding overnemen. Sotsji is een heel rijke club die ligt in de plaats waar in 2014 de Olympische Winterspelen plaatsvinden.Die club wil in tegenstelling tot andere Russische clubs geen geld steken in het halen van dure spelers, maar zij willen zelf spelers opleiden. Zij willen in Sotsji hetzelfde centrum bouwen als wij hier in Amsterdam gaan bouwen. Ze gebruiken dus ons intellectuele eigendom. Voor vijf jaar, met een optie van nog vijf jaar. En daar betalen ze elk jar ongeveer één miljoen voor. Het is een soort consutancy-deal en daar zijn we heel blij mee. Ze zijn bij Manchester United, Chelsea en Barcelona geweest en hun voorkeur ging uit naar Ajax.

Of zet je hem op een andere positie en eenzelfde speler op zijn 'eigenlijke' positie.

Ik krijg meer en meer de indruk dat men daar zich over de rug van die jeugdspelers willen profileren.

Heb haast nog meer vertrouwen in Adriaanse die zich bezighoudt met de jeugd dan dit zooitje ongeregeld.

Een Keizer, een Cruijff, een Rep. Maar waar zijn dat soort gasten nou? Of een Rijkaard en een Van Basten? Waren allemaal niet bepaald lief en houdt men nu liever buiten de boot. Dat zulke speciale spelers niet meer doorkomen is dan ook geen toeval.

Heb haast nog meer vertrouwen in Adriaanse die zich bezighoudt met de jeugd dan dit zooitje ongeregeld. Als het jeugdelftalletje maar kampioen wordt en een paar bekers wint, dan is het goed.

Maar nu hebben we al talloze verloren generaties gehad, waarbij haast enkel de natuurtalenten doorbreken.

Pas als ze dus bijvoorbeeld naar een ander elftal worden gestuurd, ze het zelf uit moeten zoeken en het zelf ondervinden, dan gaat ze het zélf zien en begrijpen.

Nou, ik zeg je, een Cruijff had geen computer nodig om te zien waar de tekortkomingen lagen.

Nou, ik zeg je, een Cruijff had geen computer nodig om te zien waar de tekortkomingen lagen.

Ik zou wel eens willen weten welke supertalenten uit de categorie Keizer, Cruijff en Van Basten, de Ajax-leiding op de boot heeft gezet.

Adriaanse is al eens hoofd van de opleiding geweest, bepaald geen succes. Een typisch voorbeeld van een schoolmeester.

Ajax speelt tegenwoordig inclusief Enoh met acht spelers uit de jeugd. Wat is je punt?

De videobeelden die Ajax wilt gebruiken bij het opleiden worden juist gebruikt bij het 'zelf zien en begrijpen' proces. Waarom ben je daar op tegen?

Laten we Cruijff maar niet als maatstaf nemen, Cruijff is Nederlands beste voetballer aller tijden. Wellicht bedoel je het anders dan ik het lees.

Als jeugdspeler van Haarlem ben ik gaan nadenken,'' weet Van der Wiel. ,,De meeste jongens die bij Ajax weg moeten, krijgen verkeerde vrienden of zie je alleen maar in het uitgaansleven. Ik ben gaan knokken. Ik kon al aardig voetballen maar heb bij Haarlem karakter gekregen.''

We hebben een hoofdtrainer die liever voor zekerheid gaat en een De Zeeuw in plaats van Elia haalt, alles uit de kast haalt voor een Rudolf en een Lens naar PSV laat gaan.

Je moet het zelf ondervinden, zelf ervaren op het veld. Spelenderwijs, daar gaat het om. Laat ze toch voetballen in plaats van achter een beeldscherm zitten! En laat ze dan maar op hun bek gaan.

Je hebt het over het matige niveau en komt dan met Lens aanzetten?

Tsja...

De Ajax-jeugdopleiding heeft maandagavond een eervolle award gekregen voor beste jeugdopleiding van Europa. De uitreiking vond plaats aan de vooravond van een groot internationaal jeugdtoernooi de 'Ciociaria Cup 2010' in het Italiaanse Frosinone, in de omgeving van Rome.

De prijs van het Città dei Ciclopi, een bronzen sculptuur, bestaat nu vier jaar. Dit jaar ontving Jan Olde Riekerink, als hoofd jeugdopleiding, namens Ajax de eervolle onderscheiding uit handen van Jacopo Volpi, vice-directeur van RAI Sport. ,,Een voetbalgek land als Italië spreekt grote waardering uit over de Ajax-jeugdopleiding,’’ zegt Olde Riekerink over de betekenis van de eervolle award. ,,De prijs is een mooie beloning voor het heden en het verleden van de opleiding.’’

Het juryrapport roemde Ajax om het voortbrengen van exceptioneel talent als Johan Cruijff, Marco van Basten en de huidige internationale toppers Rafael van der Vaart en Wesley Sneijder. ,,De mooiste definitie is dat Ajax nationaal en internationaal opleidt.’’

Nieuw opleidingsprogramma Ajax

De jeugd van Ajax krijgt volgend seizoen een nieuw opleidingsprogramma genaamd Atlethics Skills Program. Hoofd jeugd opleiding Jan Olde Riekerink vertelt in het weekblad Voetbal International over de nieuwe plannen op De Toekomst.

Het doel van het systeem is om op de opleiding nog meer op maat te maken voor de spelers. Er is ook een spelervolgsysteem ontwikkeld waarbij de ouders en spelers thuis op de hoogte kunnen blijven van de gegevens van de spelers. In het spelervolgsysteem staan onder andere videobeelden, persoonlijke ontwikkelingsplannen en informatie over de voeding.

Verder zijn nog meer plannen met De Toekomst. 'We werken met een begroting van vijf miljoen euro', zegt Olde Riekerink. 'We krijgen er op korte termijn 3 grasvelden en een kunstgrasveld bij en op vier velden wordt een zogenaamd trackingsysteem aangelegd, waarmee we allerlei voetbalinhoudelijke informatie kunnen vastleggen. Verder gaan we een Multi Skill Track aanleggen om de fysieke ontwikkeling van de jongste jeugd te ontwikkelen'.

De club heeft samen met de Vrije Universiteit een hightech-hal gebouwd waarin bewegingsanalyses van spelers gemaakt kunnen worden. Bovendien komt er een overdekt kunstgrasveld. 'Deze concrete plannen zijn beeldend voor de ontwikkeling van de opleiding. We zetten alles op de jeugd en dat maken we ook waar', sluit Olde Riekerink af.

De club maakte recentelijk bekend dat er ook 2 velden veldverwarming krijgen.